Chóng mặt là hậu quả từ các bệnh lý của tai trong, dây thần kinh tiền đình ốc tai (dây số VIII) và trong não. Tai trong là bộ phận có nhiệm vụ gửi tín hiệu đến não, thông qua dây thần kinh tiền đình ốc tai, về chuyển động của đầu và cơ thể so với trọng lực để giúp bạn giữ thăng bằng.
Một số nguyên nhân chóng mặt phổ biến, bao gồm:
1.1 Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV)
Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính: nguyên nhân của BPPV là do các hạt sỏi tai bị bong ra và di chuyển tự do trong các ống bán khuyên của tai trong, thường có liên quan với chấn thương đầu. BPPV cũng có thể xảy ra mà không rõ lý do và có thể liên quan đến tuổi tác.
1.2 Bệnh Meniere (bệnh ứ nước nội dịch vô căn)
Đây là một rối loạn xảy ra ở tai trong, được cho là do sự tích tụ nội dịch và thay đổi áp lực trong tai. Bệnh Meniere có thể gây ra các cơn chóng mặt cùng với ù tai và giảm thính lực.
1.3 Viêm dây thần kinh tiền đình / Viêm mê đạo tai
Đây là một bệnh lý của tai trong và thường liên quan đến viêm nhiễm (chủ yếu là virus). Tình trạng viêm nhiễm ở tai trong , là nơi chứa mê đạo tai và phần đầu của dây thần kinh tiền đình ốc tai, dẫn đến tổn thương các bộ phận này từ đó gây ra chóng mặt, mất thăng bằng.
1.4 Các nguyên nhân khác
Một người đột ngột bị chóng mặt hoặc thỉnh thoảng cảm thấy hoa mắt xây xẩm có thể là do bị chấn thương đầu, cổ, các vấn đề về não như đột quỵ, khối u, hoặc do tác dụng phụ của thuốc, bệnh đau đầu Migrain.
Chóng mặt cũng là 1 triệu chứng thường gặp nhất trong hội chứng rối loạn tiền đình. Rối loạn tiền đình: ngoài chóng mặt, thường kèm theo các triệu chứng:
- Buồn nôn, nôn
- Rung giật nhãn cầu
- Vã mồ hôi, mạch nhanh, huyết áp thấp: có thể kèm ù tai, giảm thính lực.
Cách xử trí chóng mặt tại nhà: - Khi bị chóng mặt cần bình tĩnh, nhắm mắt lại, hít thở sâu.
- Hạn chế xoay đầu, ngồi hoặc nằm nghỉ ngơi.
- Không thay đổi tư thế đột ngột.
- Áp các bài tập xoa bóp đơn giản tại nhà:
• Xoa trán: dùng 3 ngón tay trỏ,giữa, cái chụm lại xoa toàn bộ trán 20-30 lần.
• Xoa sau gáy: dùng cả bàn tay úp lại xoa dọc lên xuống hai bên gáy 20-30 lần.
• Xoa 2 ổ mắt: lấy 2 ngón tay trỏ và giữa xoa vòng quanh mắt theo chiều kim đồng hồ.
• Xoa đỉnh đầu: dùng 3 ngón trỏ, giữa, áp út úp lại, day ấn khoảng 5 phút. - Có thể dùng thêm các chế phẩm hoạt huyết dưỡng não, ginko biloba, nattokinas,….
- Trường hợp nặng đưa đến cơ sở y tế để điều trị kịp thời.
Những lưu ý cho người bị chóng mặt
Bạn sẽ có thể kiểm soát chóng mặt và hạn chế diễn tiến xấu của tình trạng này nếu duy trì thói quen, chế độ sinh hoạt phù hợp như sau: - Cẩn thận khi đi lại nếu cảm thấy mất khả năng thăng bằng, có thể chống gậy để hỗ trợ khi triệu chứng quá nặng;
- Tránh thay đổi tư thế quá đột ngột;
- Hạn chế đặt những đồ vật dễ gây vấp ngã trong nhà;
- Ngồi hoặc nằm xuống ngay khi cảm thấy chóng mặt;
- Không lái xe hoặc vận hành máy móc nguy hiểm nếu thường xuyên bị chóng mặt;
- Giảm lượng cà phê, rượu, thuốc lá và muối tiêu thụ vào cơ thể;
- Uống đủ nước, tuân thủ thực đơn ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc và kiểm soát căng thẳng, stress;
- Tìm hiểu về các tác dụng phụ của những loại thuốc đang sử dụng và tham vấn ý kiến của bác sĩ;
- Dành thời gian thư giãn, nghỉ ngơi ở nơi thoáng mát và bù chất điện giải.
Nhìn chung, nếu tìm ra nguyên nhân chóng mặt cụ thể thì sẽ có khả năng được điều trị khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, trong những trường hợp không tìm ra nguyên nhân hoặc nguyên nhân không xử lý triệt để được thì bạn sẽ dễ bị tái phát cơn chóng mặt. Do đó khi cơn chóng mặt xảy ra, bạn nên nằm nghỉ ở tư thế thoải mái nhất, tránh đi lại để hạn chế té ngã. Bên cạnh các loại thuốc giúp cải thiện bệnh nhanh hơn, việc sống lành mạnh, tập thể thao và hạn chế stress có thể phần nào làm giảm tần suất tái phát bệnh.
DS Bảo Trang – Khánh Hòa
