VIÊM ĐẠI TRÀNG MÃN TÍNH
Lương y Nguyễn Văn Minh
Viêm đại tràng mãn tính (hay còn gọi là viêm đại tràng mạn tính) là bệnh hay gặp, gây tổn thương niêm mạc đại tràng, khu trú ở một vùng hoặc lan toả nhiều chỗ trong đại tràng. Những tổn thương bị đi bị lại lâu ngày thành mãn tính.
Đại tràng (ruột già) là phần cuối của ống tiêu hóa, dài khoảng 1,5 mét nằm trong ổ bụng có hình chữ U úp ngược. Chức năng của đại tràng là tiếp tục tiêu hóa phần còn lại của bã thức ăn đã được ruột non hấp thụ gần hết dưỡng chất nhằm thu lại một phần nước và muối khoáng từ thức ăn và cùng với sự phân hủy của các vi khuẩn tạo bã thức ăn thành phân, khi đủ lượng đại tràng sẽ co bóp tạo nhu động và bài tiết phân qua trực tràng. Trực tràng là phần cuối cùng của đại tràng gần hậu môn.
Cũng cần phân biệt viêm đại tràng mãn tính với viêm đại tràng co thắt hay còn gọi là hội chứng ruột kích thích. là những bệnh chỉ gây rối loạn chức năng đại tràng nhưng không có tổn thương thực thể ở đại tràng (không đề cập trong bài viết này).
Vì sao bị viêm đại tràng mãn?
Cơ thể bị viêm đại tràng mãn trong các trường hợp sau:
– Sau khi nhiễm khuẩn đường ruột cấp, thương hàn, lỵ trực khuẩn, lỵ amip và các nhiễm khuẩn khác gây tổn thương rồi để lại di chứng “sẹo” ở niêm mạc đại tràng.
– Cơ thể bị dị ứng xảy ra với hệ tiêu hóa.
– Cơ thể tự miễn dịch sau viêm đại tràng cấp, loét không đặc hiệu, vì một lý do nào đó viêm niêm mạc đại tràng trở thành kháng nguyên nên cơ thể tạo ra kháng thể chống lại chính niêm mạc đại tràng. Phản ứng kháng thể kháng nguyên xảy ra ở một vùng hoặc toàn bộ niêm mạc đại tràng gây tổn thương, đó là hiện tượng “miễn dịch tự miễn”.
– Có các rối loạn thần kinh thực vật, lúc đầu là rối loạn chức năng, về sau thành tổn thương viêm loét.
– Cơ thể sau khi bị nhiễm độc như hóa chất, asen, phốtpho, nhiễm toan máu, urê máu cao… gây giảm sức đề kháng của niêm mạc đại tràng, vì lý do toàn thân hoặc tại chỗ dẫn tới sự nuôi dưỡng niêm mạc đại tràng bị kém đi cộng với rối loạn vận động, tiết dịch, sức “chống đỡ bệnh” của niêm mạc giảm nên viêm loét xảy ra.
Các tổn thương viêm.
Thường thấy hình ảnh niêm mạc sung huyết, các mạch máu cương tụ thành từng đám, hoặc niêm mạc đại tràng bạc màu, mất độ láng bóng. Tăng tiết nhầy ở vùng niêm mạc bị tổn thương viêm, có thể thấy hình ảnh những chấm chảy máu rải rác ở niêm mạc đại tràng.
Tổn thương loét.
Bệnh viêm đại tràng mãn thấy hình ảnh viêm thường kèm theo với các ổ loét có thể chỉ là vết xước hoặc trợt niêm mạc hoặc có ổ loét sâu, ở đáy có nhầy, mủ, máu…
Biểu hiện bệnh viêm đại tràng mãn tính
Người bệnh thường mệt mỏi, ăn ngủ kém, chán ăn, hay đầy bụng, giảm trí nhớ, hay bẳn gắt, có thể có sốt nhẹ. Nếu bị bệnh nặng thì cơ thể gầy sút hốc hác. Biểu hiện thường thấy của bệnh này là đau bụng: thường là ở vùng hố chậu hai bên hoặc vùng hạ sườn phải và trái, vùng đại tràng góc gan, góc lách, đau lan dọc theo khung đại tràng, thường đau quặn từng cơn, có khi đau âm ỉ, khi đau thường mót đi ngoài, đi ngoài được thì giảm đau, đi xong có khi lại muốn đi nữa, cơn đau dễ tái phát. Rối loạn đại tiện: đi đại tiện lỏng nhiều lần một ngày, phân thường sống, nhão, nát sau bãi phân có nhầy, có thể có máu, hay bị mót rặn, sau đó đi ngoài thấy đau hoặc rát hậu môn.
