Sốt là gì?
Sốt là hiện tượng thân nhiệt tăng cao hơn bình thường, được quy ước khi thân nhiệt trên 380C. Sốt nhẹ là từ 380C đến 38,90C. Trên 390C là sốt cao.
Để đo thân nhiệt cần có nhiệt kế và đo ở trực tràng (nhét vào hậu môn) hoặc ngậm ở miệng. Nếu đo thân nhiệt ở nách phải cộng thêm 0,50C. Nên lưu ý, ở trẻ con nếu sốt quá cao có thể gây co giật, thậm chí có thể gây tổn thương não trầm trọng ở trẻ sơ sinh.
Các yếu tố nguyên nhân nào gây ra sốt?
Sốt chỉ là triệu chứng do nhiều nguyên nhân bệnh gây ra. Trước hết, sốt có thể do bị bệnh nhiễm trùng như bị nhiễm siêu vi (cảm cúm), vi khuẩn (viêm phổi, thương hàn), ký sinh trùng (sốt rét). Sốt có thể không do nhiễm trùng mà do các yếu tố khác như: thuốc (sốt do thuốc), độc tố (thức ăn, rượu), bệnh do rối loạn cơ thể (ung bướu), thiếu nước (khi bị tiêu chảy mất nước). Thậm chí không tìm được nguyên nhân được gọi là sốt không rõ nguyên nhân. Rất cần thiết tìm ra nguyên nhân để chữa trị. Nguyên nhân bệnh được giải quyết, sốt có thể tự khỏi.
Khi nào nên đưa trẻ đến cơ sở y tế?
Các trường hợp sau nên đưa trẻ đi bệnh viện hoặc đến khám bác sĩ:
– Sốt nhẹ nhưng kéo dài. Đặc biệt ở trẻ, trẻ bị sốt nhẹ nhưng kéo dài có thể bị bệnh lao sơ nhiễm, bị bệnh về máu.
– Sốt cao kèm theo một triệu chứng. Trẻ bị sốt xuất huyết kèm theo sốt cao còn có các vết bầm tím, chấm xuất huyết ngoài da hoặc đau bụng. Hoặc trẻ sốt cao kèm theo thở khó, ho có thể bị viêm phổi.
Có thể hạ sốt bằng cách không dùng thuốc?
Có thể hạ sốt bằng cách giải nhiệt ngoài da như sau:
– Để bệnh nhi nằm ở chỗ thoáng mát (nghĩa là nhiệt độ nơi nằm phải thấp hơn nhiệt độ cơ thể 5-60C và nhớ tránh gió luồn).
– Cho bệnh nhi mặc quần áo mỏng, thoáng (tránh thói quen ủ, trùm nhiều quần áo chăn mền).
– Lau bằng nước ấm (30-320C, tức nước có nhiệt độ vừa phải, chứ không phải nước quá lạnh, nước đá). Nhúng khăn và lau toàn thân bệnh nhi.
Thuốc nào có thể tự sử dụng?
– Thuốc có thể tự sử dụng là Paracetamol (acetaminophin) tránh dùng aspirin ở trẻ con vì có thể trẻ bị sốt xuất huyết hoặc nếu trẻ bị sốt do nhiễm siêu vi (bị cảm cúm, ban, trái rạ) dùng aspirin sẽ có nguy cơ bị hội chứng Reye nguy hiểm.
Cần uống thuốc hạ sốt đúng liều lượng (nên xem kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc hoặc hỏi dược sĩ tại nhà thuốc).
– Đối với trẻ con, nên dùng dạng thuốc thích hợp là dạng thuốc lỏng (dùng dung dịch uống như thuốc giọt uống hoặc dùng gói sủi bọt, được hòa vào một lượng nước để uống). Đối với trẻ sơ sinh, có thể dùng dạng thuốc đạn nhét hậu môn. Lưu ý, nhiều biệt dược trị cảm sốt hiện nay ngoài thành phần là paracetamol còn chứa thêm các được chất khác như ephedrin, pseudoephedrin, phenylpropanolamin (có tác dụng co mạch ở niêm mạc mũi nhằm trị sổ mũi) không được dùng cho trẻ vì có thể gây choáng, tím tái ở trẻ.
Ngoài việc dùng thuốc, bệnh nhi cần được cho uống nhiều nước (nước cam, nước chanh hoặc dung dịch Oresol) do sốt gây ra mất nhiều nước.
Theo PSG. TS NGUYỄN HỮU ĐỨC
Giảng viên Đại học y dược TP. HCM
